Welke duurzaamheid kun je in een dak stoppen?
De gemeente Arnhem heeft grote duurzaamheidsambities en bij de renovatie van sporthal Elderveld wist de markt daar wel raad mee.
Wat is er allemaal mogelijk bij de dakrenovatie van een sporthal, in het kader van het meerjarenonderhoudsplan (MJOP), met daarbij ook volop aandacht voor duurzaamheid? Het was producent IKO die zich over die vraag boog en met een uitgebreid ontwerp kwam, waarop Arnhem ‘ja’ zei. De gemeente zette vol in op de meest duurzame oplossingen, aldus Martin van de Kamp, bij IKO manager key accounts & sustainability.
Energieverbruik omlaag
Het plan betrof het compleet slopen van diverse daken en daarna weer opbouwen met een dakconcept van IKO. Het internationaal actieve bedrijf zette daarvoor drie typen dakbedekking in: het IKO eco roof, solar roof en green roof. Op een deel van het hoogste dak (2.328 m2) met een stalen constructie werden zonnepanelen geplaatst op een ondergrond van witte dakbedekking met daaronder IKO Enertherm-isolatie. Het lagere dak (758 m2) is door de ligging niet geschikt voor zonnepanelen en kreeg een IKO compact roof, afgewerkt met de wortelwerende IKO roofgarden pro en daarop een groen, sedumdak.
Het uitgangspunt van de gemeente Arnhem was vooral, aldus projectleider Lourens Schipper (Arnhem), het terugdringen van het energieverbruik. Die inzet zat ’m deels in de eisen die aan gebouwen worden gesteld en deels in de duurzaamheidsambities van de gemeente zelf. IKO speelde daar perfect op in en kwam met een voorstel dat in z’n geheel door de gemeente werd overgenomen.
Arnhem pakt het groots aan. “Het was een bezoek van de gemeente Arnhem”, vertelt Van de Kamp, “aan het Roofing Service Experience Center in Zutphen, waar de gemeente door onze gezamenlijke presentatie enthousiast van werd.” Dakdekker Roofing Service Nederland is de conceptpartner van IKO en voert met een raamcontract voor 15 jaar het onderhoud van de daken van de gemeente uit. “Sinds de laatste gemeenteraadsverkiezingen pakt Arnhem het groots aan”, weet Van de Kamp, inwoner van Arnhem. “Zoals bij deze sporthal, waar verder ook aandacht is voor nieuwe ledverlichting, koeling en verwarming. En dus de grondige isolatie van het dak. Alle opties uit het ontwerp dat ik opstelde zijn ook gekozen.” “Met zonnepanelen kun je de investeringen relatief snel terugverdienen”, vervolgt Schipper, “en voor het renoveren van het dak en het vervangen van de dakisolatie was het ook een goed, natuurlijk moment. Door ook die schil aan te pakken, kun je de warmteafgifte naar buiten toe mooi beperken. Het zou een gemiste kans zijn om dat nu niet gelijk mee te nemen.”
Witte dakbedekking
Bijzonder op het hoge dak is de witte dakbedekking met daarop de zonnepanelen. Door de reflectie van zonnewarmte zorgt het witte IKO Carrara voor een reductie van de warmtelast naar binnen toe, aldus Van de Kamp. Dat geeft bovendien voordelen voor de opbrengst van de zonnepanelen, die beter gedijen in koelere omstandigheden. Van de Kamp: “Op een zwart dak kan ’s zomers de temperatuur zo oplopen tot 60 graden Celsius. Dan zie je het rendement van die panelen (van IKO-partner Hart4Solar; red.) onderuit gaan.
Met een wit dak scheelt dat ongeveer dertig graden.” “Het witte materiaal heeft verder ook voordelen voor aircoinstallaties op het dak. Die zuigen veel minder warme lucht naar binnen, wat enorm scheelt in de koelingskosten. Door de aanwezigheid van een coating van titaniumdioxide wordt bovendien fijnstof (bestaande uit NOx- en SOxverbindingen), onder invloed van UV- en
nfraroodstraling, omgezet in milieuvriendelijke stoffen.”
Waardevast
Onder de dakbedekking van beide daken is IKO Enertherm (PIR) aangebracht, dat goed bestand is tegen vocht en schimmel. Het is een chemisch product dat niet wordt gerecycled, maar wel veel vormvaster en waardevaster is dan PUR en steenwol, weet Marco van den Eyssel, die namens Roofing Service verantwoordelijk is voor de uitvoering. Van den Eyssel: “PIR heeft momenteel de hoogste isolatiewaarde, is erg licht, drukvast en heeft in combinatie met het IKO totaalconcept een zeer lange levensduur. Deze dakisolatie wordt geproduceerd met groene energie. De materialen van de IKO-concepten zijn mooi op elkaar afgestemd. Zo kun je je onderscheiden, zeker met een Kiwa BDA Agrément certificering die extra garantie en zekerheid biedt.” Opvallend is verder het groendak op de betonnen constructie van het kleinere, lage dak. Van de Kamp: “Er staan allemaal scholen rond dit sportcomplex, met veel kinderen die buiten spelen. Dan is zo’n groendak milieutechnisch beter en zeker gezonder dan gewone dakbedekking. Het mos-sedumdak vergt eenmaal per jaar onderhoud: slechts een beetje onkruid verwijderen en bemesten.” Een ander voordeel is, aldus Van den Eyssel, “de extra waterbuffering. Het vocht van een felle regenbui wordt zo langzamer afgegeven aan het riool.”
Mooi homogeen
“Het oude dak”, vervolgt Van de Kamp, “is compleet gesloopt en vervolgens hebben we een 100% water- en luchtdicht dak aangebracht met gegoten, warme bitumen. Op een betonnen dak kun je zo een mooi homogeen dak aanleggen. Elke isolatieplaat wordt daarbij afzonderlijk in het bitumen gegoten. Dus mocht er ooit van buitenaf iemand door de dakbedekking heen steken, dan beperkt zich dat maar tot één plaat en is een lek sneller te vinden.” De gemeente Arnhem kan bij de oplevering in januari (2020) trots zijn op het nieuwe dak. Ondertussen is Schipper vooral in zijn nopjes met de samenwerking. Schipper: “En vooral wat betreft de manier van meedenken over oplossingen in combinatie met wat wij als opdrachtgever voor ogen hadden. Roofing Service Nederland heeft goed gekeken naar de constructieve zaken om het dak te kunnen voorzien van een relatief dik isolatiepakket. Daarvoor moesten ook de dakranden worden aangepakt en de lichtkoepels omhoog worden gebracht. Dat moet allemaal van tevoren goed doordacht zijn.” “De praktijk zal uitwijzen of het rendement wat betreft de lagere verwarmingskosten aansluit bij de verwachtingen. Daar hebben we op voorhand geen calculatie op losgelaten en dit hangt ook af van wat op langere termijn in deze wijk de warmtebron gaat worden”, besluit Schipper. Dit dak heeft begin december de nominatie Dak van het Jaar 2019 in de wacht gesleept.
